خانه ناصرالدین میرزا از خانه های مربوط به دوره قاجار است كه بین سالهای ۱۲۸۰ تا ۱۲۸۵ به فرمان ناصرالدین میرزا، فرزند مظفرالدین شاه در بخش شمالی محدوده ارگ سلطنتی ساخته شد و 30 تیر 1384 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
اگرچه مساحت مساحت 4500 متری این خانه تاریخی در حال حاضر به 900 متر كاهش یافته است اما با معماری كویری كه دارد همچنان مورد توجه علاقهمندان به میراث فرهنگی است.
این خانه دو بخش شاهنشین (درجبهه شمالی) و خدمهنشین (در جبهه جنوبی) روبهروی هم دارد كه هیچ ساختمانی آنها را به هم وصل نمیكند. عمارت تاریخی ناصرالدین میرزا حیاط و زیر زمین ندارد اما یكی از جاذبه های آن سقف گنبدی شكل آن است كه به تیمچههای كاشان شباهت دارد.
پلان كلی عرصه، مستطیل شكل با وسعتی معادل یك هزار متر مربع و ابعادی به طول 21*48 متر ملك در راستای شمال به جنوب است. بخش خدمه نشین در جبهه جنوبی و در كنار ورودی است، فضایی به مساحت 480 متر مربع به عنوان حیاط در مركز و در شمال ملك عمارت اصلی قرار دارد. شكل خاص زمین و یا علاقه مالك كه اتفاقاً از مهمترین و فرهنگیترین خانوادههای دربار قاجار است، باعث شده تا فرم كم نظیری از نظر استقرار اجزاء معماری در این محل به یادگار باقی بماند به طوری كه شكل خاص قرارگیری دو بخش سازهای همچون شاه نشین و خدمه نشین در مقابل هم بدون هیچ پیوند ساختمانی در حیاط و در عمارت اعیانی، اگر نگوییم بی نظیر اما كم نظیر است. غالب نماهایی كه مخصوص سلاطین، رجال و شاهزادگان قاجار ساخته میشود، دارای حیاط مركزی و فضایی در اطراف است كه در این بنا چنین چیزی مشاهده نمیشود.
بر اساس توافق صندوق بازنشستگی كشوری و اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران، صندوق بازنشستگی متعهد به مرمت بنا شد. در این زمینه «هلدینگ عمران و ساختمان تراز پیریز»؛ وابسته به صندوق بازنشستگی، در مدت ۳ سال مرمت این بنا را زیر نظر سازمان میراث فرهنگی به پایان رساند و آن را آماده احیاء و بهرهبرداری كرده است نخستین فراخوان مزایده فروش این خانه تاریخی دهم تیرماه منتشر شد و قیمت پایه آن ۱۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان اعلام شده است.
بر اساس سخنان علی بدری در نشست خبری روز گذشته قرار است بهرهبرداری از این بنای تاریخی، كاملا زیر نظر سازمان میراث فرهنگی باشد. وی همچنین گفته كه تا امروز استقبال خوبی از مزایده ناصرالدین میرزا شده و زمانی كه خریدار و فروشنده توافقات لازم را انجام دادند و مشخص شد با یكدیگر وارد معامله میشوند، قبل از انجام اقدام نهایی؛ مشتركا به اداره كل میراث فرهنگی استان تهران مراجعه میكنیم تا خریدار توجیه شود و چارچوبهای حفاظتی توسط اداره كل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران به آنها توضیح داده شود.
باتوجه به اهمیت بناهای تاریخی و نیاز به حفظ میراثی كه از گذشتگان برجای مانده است، این نكته بیشتر احساس میشود كه نهادهای متولی بناها باید بیشتر نسبت به حفظ و احیای دقت داشته باشند. همچنین واگذاری بناها باید به گونهای زیر نظر سازمان میراث فرهنگی انجام شود سلامت و حفظ ابنیه تاریخی تضمین شود.