محمد باقرزاده| «ما را می‌گویید املاك نجومی؟ ما زمین را دادیم به رفتگر»؛ این جمله را حدود دوماه پیش و در آخرین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم، «محمدباقر قالیباف»، شهردار تهران و كاندیدای وقت ریاست‌جمهوری در طوفانی كه با اعلام دارایی‌های شخصی و اتهام‌های پیاپی‌اش به دیگران به‌پا كرده بود، بیان كرد. حالا و پس از گذشت بیش از ۱۰ماه از رسانه‌ای‌شدن پرونده موسوم به املاك نجومی و شائبه «تخلف بیش از ۲هزار میلیارد تومانی شهردار تهران» در واگذاری املاكی در شمال پایتخت به تعدادی از مدیران شهرداری و اعضای هم‌سوی شهردار در شورای شهر، دادستان تهران با تأیید تخلف صورت‌گرفته از فسخ واگذاری ۳۷ ملك واگذارشده توسط شهرداری تهران سخن می‌گوید: «تاكنون از ۱۸۵نفر توسط بازپرس تحقیق شده و ۱۳۶ ملك توسط هیأت كارشناسی ارزیابی انجام گرفته است، قراردادهای واگذاری ۳۷ ملك فسخ شده و تاكنون پنج‌میلیارد تومان وجوه مابه‌التفاوت املاك واگذاری‌شده مسترد شده است. تحقیقات این پرونده در شرف تكمیل است.» اگرچه پیش از این، سخنگوی قوه‌قضائیه از احضار تعدادی از این مدیران به دادسرا سخن گفته و دادستان كل كشور هم به «تخلف قطعی شهرداری» در این پرونده اشاره كرده بود اما سخنان تازه «عباس جعفری‌دولت‌آبادی» نخستین مهر تأیید قطعی بر چنین اتفاقی در شهرداری تهران و همچنین برخورد دستگاه قضائی با این تخلف است. پیش از این و در روزهای ابتدایی افشای این تخلف، «احمد حكیمی‌پور»، عضو شورای چهارم شهر تهران در گفت‌و‌گو با «شهروند» از «تخلف ۱۵۰میلیارد تومانی شهرداری تهران» در واگذاری املاك به برخی تعاونی‌ها و «تخلف دو‌هزارو۲۰۰میلیارد تومانی» در فروش املاك به افراد خبر داده بود.
تأكید دوباره حافظی
بر تغییر كاربری سوله‌های بحران
اما این همه خبرها درباره تخلفات شهرداری نیست؛ جلسه دیروز شورای شهر تهران هم دیروز خبرهای زیادی درباره واگذاری‌های شهرداری داشت. «رحمت‌الله حافظی»، رئیس كمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران دیروز و در نطق پیش از دستور خود بار دیگر به ماجرای تغییر كاربری سوله‌های بحران پرداخت. او در این جلسه با ذكر نام سوله‌های بحرانی كه خلاف مصوبه شورا به خارج از سازمان پیشگیری و مدیریت بحران توسط شهرداری واگذار شده است، گفت: «درحال حاضر در منطقه ۲ روی سوله مدیریت بحران آسیاب كهك، تابلوی پایگاه مدیریت بحران معاونت فنی و عمران نصب شده اما در عمل در اختیار مركز ژئوتكنیك قرار گرفته است. یكی دیگر از سوله‌های این منطقه در اختیار دانشگاه علمی- كاربردی شهرداری و سوله دیگر در اختیار برنامه خندوانه است. » او ادامه داد: «در منطقه ۲۲ سوله حضرت ابوالفضل(ع) در اختیار معاونت اجتماعی شهرداری قرار گرفته، سوله بحران منطقه ۴ نیز به بخش خصوصی واگذار شده و به شهربازی تبدیل شده است. در سوله بحران منطقه ۱۳ (دو كوهه) تجهیزات و دكور صداوسیما مستقر است، سوله بحران جنب ترمینال جنوب نیز به بخش خصوصی واگذار و به باشگاه بدنسازی تبدیل شده است.» این سخنان رئیس كمیسیون سلامت شورای شهر تهران درحالی بیان می‌شود كه یك روز پیش، شهردار تهران در حاشیه سومین همایش عمران شهری مدعی شده بود كه «هیچ سوله بحرانی تغییر كاربری نداده است.»
افشاگری تازه در وقت اضافه
تأیید تخلف شهرداری تهران در واگذاری املاك به افراد و نهادهای خاص از سوی دادستان تهران، تنها خبر ناخوشایند دیروز برای تیم مدیریت شهرداری پایتخت نبود و در سیصدو‌پنجاه‌و نهمین جلسه علنی شورای اسلامی شهر، باز هم بعضی از اعضا مدعی تخلفات دیگری از سوی شهرداری شدند. «عباس جدیدی»، عضو پرحاشیه این شورا درحالی كه پیش از این كمتر لب به انتقاد از شهردار تهران پرداخته بود، در این جلسه از «واگذاری املاك و اراضی شهرداری از‌سال ۸۵ تاكنون، به صورت رایگان یا در قالب حق بهره‌برداری به اشخاص، مساجد و هیأت‌ها» سخن گفت. او با اشاره به ارایه‌نشدن گزارش شهرداری درباره املاك واگذارشده، گفت: «شهرداری تهران درباره واگذاری املاك و اراضی به صورت رایگان و در قالب حق بهره‌برداری، اجاره یا انتقال مالكیت به اشخاص حقیقی و حقیقی، موسسات خیریه و مساجد گزارشی را ارایه دهد. من چندبار درخواست ارایه گزارش كامل شهرداری تهران از واگذاری املاك و اراضی شهرداری از سال ۸۵ تاكنون به صورت رایگان یا در قالب حق بهره‌برداری به اشخاص، مساجد و هیأت‌ها مطرح داشتم اما هنوز این گزارش ارایه نشده است.» معاون نظارت شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به نامه‌ها و درخواست‌های بدون پاسخش از سوی شهرداری تهران، توضیح داد: «یكی از این موارد درخصوص اراضی فضای سبز متعلق به شهرداری تهران تحت عنوان مجموعه فداكاری آریاد است و دیگری درباره قطعه زمینی متعلق به شهرداری منطقه ۱۸ به مساحت ۲هزارو۲۳۹ مترمربع و احداث بنای آموزشی اداری و تجاری در آن به‌عنوان حوزه علمیه الهادی است. همین‌طور درخواست شده است؛ قطعه زمینی با كاربری فضای سبز و گلخانه شهرداری تهران به مساحت ۱۲۰۰ مترمربع به نشانی خیایان مقدس اردبیلی، میدان الف، نبش كوچه سوم ارایه شود. مابقی پلاك ثبتی ۴۶/۸۵ متعلق به شهرداری تهران واقع در شمال بزرگراه همت، تقاطع همت و افشاری، به هیأت ائمه اطهار واگذار شده است كه درخواست شده در این خصوص پاسخگو باشند.» جدیدی كه در این چهار‌سال یكی از حامیان عملكرد شهردار تهران بوده و كتاب او درباره نماز با حمایت شهرداری تهران و در تیراژ بالا منتشر شده، درباره دلایل این انتقادات و نظارت دیرهنگام خود به «شهروند» می‌گوید: «تازه به این جمع‌بندی رسیده‌ام.»
مسأله‌ای به نام خط ۷ مترو
از افتتاح نمایشی تا ناایمن‌بودن
امنیت خط تازه افتتاح‌شده مترو توسط شهردار تهران از همان نخستین روزهای آغاز به كار، بارها زمینه بحث كارشناسی شده است؛ خط هفتی كه در روز تنها سه‌ساعت كار می‌كند و فاصله زمانی قطارهای آن بیش از نیم‌ساعت است اما از همه مهمتر، امنیت آن سوالات زیادی را مطرح كرده است. دیروز و در جلسه شورا بار دیگر این بحث مطرح شد كه منجر به درگیری لفظی تعدادی از نمایندگان مردم در شورا هم شد.
«محمد حقانی» با اشاره به كمبودهایی كه در این خط وجود دارد، افتتاح آن را نمایشی دانست و گفت: «چرا نام افتتاح‌های ناقص را افتتاح آزمایشی می‌گذارید؛ درحالی كه ایمنی مسافران بیش از هر چیز حایز اهمیت است. این خط ۲۷كیلومتر طول نهایی آن است كه درحال حاضر ۲۲كیلومتر از آن به افتتاح رسیده است. مقرر است؛ در طول این خط ۲۶ ایستگاه داشته باشیم كه درحال حاضر تنها هفت ایستگاه به بهره‌برداری رسیده است.» او ادامه داد: «وضعیت بهره‌برداری فعلی این خط خارج از نرم‌های معمول است كه یكی از مشكلات آن نبود سیستم سیگنالینگ است. بنده به‌عنوان نماینده مردم تهران در شورای اسلامی این شهر هنوز مطمئن نیستم كه این سیستم در خط هفت مترو مستقر شده است یا خیر.» حقانی در ادامه نطق پیش از دستور خود به كمبود واگن در این خط و دیگر خطوط مترو هم اشاره كرد: «امروز در دنیا مترو را با طول خطوط سنجش نمی‌كنند بلكه تعداد واگن‌هایی كه به بهره‌برداری می‌رسد، ملاك سنجش مترو است. این در شرایطی است كه ۱۸۸كیلومتر از خطوط مترو در تهران به بهره‌برداری رسیده اما تنها ۱۲۷۰ واگن داریم كه هیچ تناسبی میان این دو وجود ندارد. در حقیقت برای ۱۸۸كیلومتر باید حداقل دو برابر تعداد واگن‌های فعلی در متروی تهران واگن مشغول فعالیت باشد.» بی‌اطلاعی اعضای شورای شهر، خبرنگاران و مردم از جزییات وضع متروی تهران و همچنین تأكید بر امنیت شهروندان، بخش پایانی نطق حقانی در این جلسه علنی بود: «درحال حاضر نه خبرنگاران شهری، نه مردم و حتی نه بنده به‌عنوان نماینده شورا نمی‌دانم چه مقدار خطوط متروی بهره‌برداری‌شده داریم و هزینه ساخت هر كیلومتر از مترو چه میزان است. آمارها و ارقام‌ها در این زمینه متناقض است. بی‌تردید نباید برای تسریع افتتاح خطوط مترو جان مردم را نادیده بگیریم.»
در ادامه این جلسه دیگر اعضای شورا هم نظرات و انتقادات خود را درباره خط هفت مترو بیان كردند. «اقبال شاكری» رئیس كمیته عمران با بیان این‌كه دو سوال وجود دارد كه باید مسئولان شهری آن را به‌طور شفاف پاسخ دهند، گفت: «سیستم هواكش و تهویه براساس سرفاصله ۵۰ دقیقه مناسب است؟ و سیستم كنترل و هشدار قابلیت‌های لازم را دارد؟»
سخنان «احمد دنیامالی»، رئیس كمیسیون حمل‌ونقل اما در حمایت كامل از شهردار تهران و در تأیید امنیت خط تازه افتتاح‌شده بود. او با بیان این‌كه خط هفت مترو تنها خطی است كه صددرصد به صورت مكانیزه ساخته شده است، گفت: «برخی خواسته یا ناخواسته می‌خواهند كام مردم را تلخ كنند و با ایجاد شائبات یكی از بهترین خطوط مترو را زیر سوال ببرند. تا روز گذشته ۶۱هزار نفر توسط خط هفت مترو جابه‌جا شدند، این چه موضوعی است كه اگر شهرداری وام بگیرد، می‌گویند كه شهر زیر بار قرض رفته؟ اگر برای پیشبرد اهدافش وام نگیرد، می‌گویند بی‌عرضه است و می‌گویند شهر را فروخته، حالا در این میان دولت هم كه كمك نمی‌كند.»
در این جلسه «محمد سالاری»، عضو اصلاح‌طلب شورای شهر كه برای شورای پنجم هم توانسته رأی مردم تهران را جلب كند، بار دیگر بحث قراردادهای دقیقه نودی شهرداری تهران را مطرح كرد و خواهان توقف كامل این قراردادها شد كه واكنش تند دنیامالی را به همراه داشت: «كدام قرارداد؟ چرا شبهه‌ناك صحبت می‌كنید؟ اگر قراردادی هست، بروید بزنید روی دیوار تا همه ببینند. » دنیامالی با بیان این‌كه با قالیباف تسویه‌حساب سیاسی كنید نه با شهرداری با ۶۰هزار نیرو، گفت: «مستندات را در مورد قراردادهای دقیقه ۹۰ بیاورید.»
اسناد حافظی در تأیید ناایمن‌بودن خط۷
اگرچه تعداد زیادی از اعضا درباره امنیت و وضع خط هفت مترو در جلسه دیروز نظرات خود را بیان كردند، اما اسناد رئیس كمیسیون سلامت شورای شهر درباره ناایمن بودن این خط، تأیید و تكذیب‌های فراوانی را به همراه داشت و منجر به درگیری لفظی تعدادی از اعضای شد.
حافظی در بررسی معایب خط هفت با بیان این‌كه برخی می‌گویند كه من پزشك هستم و به این موارد آشنا نیستم، توضیح داد: «من پزشك هستم و جان افراد برایم مهم است و این‌گونه نیست كه به غیر از آجر، بتن و پول چیز دیگری درك نكنم. خط هفت مترو در ۲۰ خردادماه افتتاح شد. دو روز قبل معاون عملیات ریلی خطاب به مدیرعامل شركت بهره‌برداری نامه می‌نویسد و می‌گوید: ورود مسافر به این خط با مخاطرات و ریسك زیادی روبه‌رو است، به‌گونه‌ای كه منجر به بحران می‌شود.» او با بیان این‌كه در روز افتتاح، مدیر مركز فرمان به مدیرعامل بهره‌برداری مترو نامه می‌زند و می‌گوید شرایط خط هفت برای عملیات مسافرگیری ایمن نیست و تردد قطار باید آزمایشی و مانوری باشد، گفت: «مدیر مركز در نامه‌اش نوشته در صورت مشكل، امداد غیرممكن خواهد بود و رونوشت نامه به سازمان بازرسی و حراست شهرداری نیز ارسال شده و در این بین نامه‌ای دارم كه نشان می‌دهد مهندس كیفیت و ایمنی مترو دو روز قبل از افتتاح اعلام می‌كند با توجه به این‌كه تست گرم در ۱۷ خرداد انجام شده الزامات مورد نیاز برای اجرایی شدن جدول زمان‌بندی وجود ندارد و امكان بهره‌برداری ایمن خط محقق نشده است.» حافظی با بیان این‌كه در این نامه‌ها چند مورد لازم به ذكر است، گفت: «سیستم سیگنالینگ موقت كه از میدان صنعت تا مولوی نصب شده تا این لحظه (بر اساس زمان نامه) تست نشده و این سیستم قادر به مسیرسازی صحیح نیست.» رئیس كمیسیون سلامت شورای شهر ادامه داد: «همچنین ثابت بودن سوزن‌ها در مسیر كه این مسأله سبب می‌شود قطار از ریل خارج شود، مورد توجه قرار گرفته و همچنین نبود سیستم ارتباطی اعم از بی‌سیم و تلفن یكی دیگر از موارد است زیرا تنها از میدان محمدیه تا صنعت آن هم به صورت ناپایدار ارتباط برقرار است و در طول هفت كیلومتر میدان بسیج تا محمدیه هیچ ارتباطی وجود ندارد چرا كه هنوز كابل فیبر نوری نصب نشده است.» حافظی با اشاره به نصب‌نكردن تابلوهای ایمنی و هشداردهنده در طول مسیر گفت: «این مسأله سبب می‌شود كه به هر دلیلی اگر قطار توقف كند، امكان تعیین مكان ممكن نباشد و همچنین با توجه به طولانی بودن فاصله ایستگاه‌ها در صورت توقف قطار امكان تخلیه مسافران وجود ندارد چرا كه مسیرهای خروج اضطراری تعبیه نشده است.»
منتقدترین عضو كنونی شورای شهر در ادامه خواهان تشكیل یك كمیته حقیقت‌یاب درباره این خط مترو شد و در توضیح گفت: «در این مدت كه من در مورد ناایمن بودن خط هفت توضیحاتی ارایه كردم یك خبرگزاری منتسب به سپاه این تذكرات من را به تخریب سپاه متصل و عنوان كرد كه پشت پرده این انتقادات حمله به سپاه است؟! اما باید اعلام كنم كه این مطلب چه ربطی به سپاه دارد؟ خداوند سپاه را از دست دوستان نادان نجات دهد.» واكنش‌ها به سخنان حافظی در این جلسه با حاشیه‌های فراوانی همراه بود و در میانه ارایه این گزارش، تقی‌پور، سخنگوی شورا بدون روشن كردن میكروفن به میان صحبت‌های او آمد و گفت: «اگر می‌خواهید سخنرانی كنید، بروید برای روزنامه‌ها بگویید و خطاب به چمران گفت چرا ساكت نشسته‌اید و اجازه می‌دهید هر چه می‌خواهد بگوید؟» رئیس شورای شهر هم در پاسخ به این پرسش سخنگوی شورا گفت: «بگذارید بخوانند، چرا كه گویا دوست دارد بخواند.»
توضیحات معاون قالیباف
در مورد ابهامات خط ۷مترو
در ادامه این جلسه، «مازیار حسینی»، معاون حمل‌ونقل و ترافیك شهرداری تهران تلاش كرد پاسخگوی برخی انتقادات مطرح‌شده توسط اعضای شورای شهر باشد. او درباره هزینه ساخت مترو و خط هفت گفت: «هر كیلومتر مترو ما حدود ۵۰میلیون دلار هزینه داشته است. به عبارت ساده‌تر ۲۰۰ تا ۲۵۰میلیارد تومان هزینه ساخت هر ایستگاه مترو است. برخی از اعضای شورای شهر تهران مطرح كردند مترو گران است و چرا در روی زمین اجرا نمی‌شود؛ باید بگویم كه مترو در زمان ساخت گران‌قیمت است. اگر دوره بهره‌برداری كه می‌تواند ۱۰۰سال در مورد تأسیسات و تجهیزات و ۳۰سال در ناوگان باشد را در نظر بگیریم، مشخص می‌شود مترو یك مدل حمل‌ونقل عمومی ارزان است كه حتی در طول زمان، بهره‌برداری آن از بهره‌برداری خطوط اتوبوسرانی نیز ارزان‌تر است.» حسینی در ادامه به برخی انتقادات مطرح‌شده توسط حافظی هم پاسخ گفت: «از مدیرعامل مترو خواستم تا این گزارش را بازرسی معاونت بررسی كند. پس از بررسی‌ها مشخص شد كه هیچ‌گونه سندی در این رابطه وجود ندارد و از روی نامه شورای شهر این مسأله را پیگیری كردیم. بسیاری از آمارهای ارایه شده هم نسبی و هم مطلق آمارهای درستی نبود. تمامی مكاتبات ما در شهرداری تهران در اتوماسیون اداری قابل رصد و پیگیری است.» معاون حمل‌ونقل و ترافیك شهرداری در پایان افتتاح خط هفت را مانند دیگر پروژه‌ها افتتاح‌شده توسط شهرداری دانست و گفت: «تمامی مواردی كه آقای حافظی به آن اشاره كردند مواردی است كه شركت بهره‌برداری خطاب به شركت مترو مكاتبه كرده و پس از انجام موارد در زمان خود افتتاح شده است. هر خطی كه افتتاح می‌شود جزء به جزء آن بررسی می‌شود. خط هفت از سایر پروژه‌های خطوط مترو چیزی كم ندارد.» اعلام جمع‌بندی نهایی كمیسیون نامگذاری شورای شهر برای نامگذاری اتوبان و تونل نیایش به نام آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی توسط رئیس این كمیسیون، انتقاد از برگزاری جلسه روز یكشنبه شورا در باغ كتاب تهران توسط حكیمی‌پور و همچنین تذكراتی درباره آینده این باغ كتاب، از دیگر مباحث مطرح‌شده در جلسه دیروز شورای شهر بود.